Chrzest - bierzmowanie - imieniny - Keresztelő - bérmálás - névnap

Chrzest, podobnie jak w innych krajach, to święto przyjęcia przez kościół chrześcijański i społeczeństwo nowego wiernego oraz jednocześnie pełna jego akceptacja przez rodzinę.
Wiąże się z tym oczywiście uroczyste nadanie imienia (imion) nowonarodzonemu.

Jeszcze przed narodzinami dziecka ustalano, kto ma być matką chrzestną - kto ma trzymać dziecko podczas chrztu.
Zadaniem chrzestnej było także przygotowanie łoża z baldachimem i moskitierą dla mającej rodzić oraz przyszykowanie poduszeczek ozdobionych czerwonymi wstążkami, czapeczek i innych ozdób, którymi przyozdobiano potem maleństwo do chrztu.

Jeżeli urodził się chłopczyk, układano go po umyciu na kożuchu, aby miał potem kręcone, kędzierzawe włosy. Twarzyczkę smarowano rozkrojonym jabłkiem, aby twarz zaokrągliła się w przyszłości i była zdrowa oraz zarumieniona.

Chrzciny

Orszak niosących dziecko do chrztu składał się zwykle z 12-20 osób - rodzice chrzest­ni, przyjaciele i najbliższa rodzina.
Jeżeli chrzczono dziewczynkę - zawinięta była w cały stos chusteczek i chustek, aby miała potem w przyszłości mnóstwo zalotników.
Górna, jedwabna chusta była największa i jej ułożenie informowało o płci dziecka - wzdłuż był przykryty chłopczyk, a w poprzek - dziewczynka.

Najstrojniej i najbogaciej była ubrana (w każdym regionie kraju oczywiście inaczej) matka chrzestna.
W niektórych regionach Węgier dziecko do chrztu trzymał ojciec chrzestny.

Dziecku nadawano zwykle tradycyjne, wywodzące się z ewangelii imiona: József, János, István,Péter, Pál; Erzsébet, Mária, Magdolna, Julia, Lidia.

Precle

 Istniały dwa rodzaje przyjęć związanych z chrzestem:

• Bezpośrednio po powrocie z kościoła, w miarę bogate śniadanie wyłącznie dla kum. Mężczyznom udział w tym niewielkim przyjęciu był wzbroniony. Jeżeli któryś odważył się choćby zajrzeć, zabierano mu kapelusz i musiał go wykupić.
 
• W kilka miesięcy po porodzie, kiedy kobieta była już w pełni sprawna, urządzano przyjęcie z suto zastawionymi stołami - dla przyjaciół i rodziny, przy muzyce i dużej ilości wina. Taka uczta tradycyjnie musiała trwać co najmniej do północy.
  Przy pożegnaniu, kumy, po kolei, całowały matkę dziecka i ukradkiem wkładały jej do fartuszka banknoty, srebrniaki lub inne upominki - wszystko dla dziecka.

Bardzo ciekawym, tradycyjnym daniem na dużym przyjęciu chrzcinowym była, w zachodnich regionach Węgier, kura pieczona na dużym preclu.

Po uroczystości bierzmowania podawano świąteczny obiad, na który zapraszano kuzynów i przyjaciół.

Imieniny były raczej wewnętrznym, rodzinnym świętem, ale to nie przeszkadzało gościć na imieninowych przyjęciach dalszą rodzinę, przyjaciół i sąsiadów.

Na uroczysty obiad czy też kolację nikogo nie zapraszano - goszczono wszystkich, którzy składali solenizantowi życzenia.
Hucznie świętowali (i świętują) Węgrzy imiona:

• Sándor - Aleksander,
• József - Józef,
• György - Jerzy,
• László - Władysław,
• Mihály - Michał...

Solenizantom składano życzenia, często w rymowanej postaci.
Dzieciom, składającym życzenia dawano dawano drobne prezenty, słodycze, pieniądze.
Dorośli byli zapraszani przez imienników na kieliszek pálinki lub wina i często z takiego zaproszenia wychodziła nasiadówka kończąca się grubo po kolacji.
Bogaci gospodarze na swoje imieniny dokonywali uboju wieprza, cielaka lub owcy i wystawiali bardzo sute przyjęcia.

• Zobaczmy, co jedzono na takich imieninowych obiadach i kolacjach...
   
  • Zupa gołębia z Hédervár - Hédervári galambleves (HUN)
  • Paprykarz z cielęciny - Borjúpaprikás (HUN)
  • Łata cielęca faszerowana - Töltött borjúszegy (HUN)
  • Sernik Vargabéles - Vargabéles (HUN)

  ---

  • Świąteczna zupa mięsna - Ünnepi húsleves (HUN)
  • Paprykarz z jagnięciny - Báránypaprikás (HUN)
  • Kotlet panierowany z jagnięciny - Rántott bárany (HUN)
  • Placek z jabłkami z okolic Csopak - Csopaki almás pite (HUN)

  ---

  • Ozorki cielęce z rodzynkami - Mazsolás borjúnyelv (HUN)
  • Paprykarz z baraniny (okolice Torda) - Juhpaprikás tordaiasan, puliszkagombóccal (HUN)

Zupa z gołębi z Hédervár - Hédervári galambleves (HUN)

Zupa jest rodem z miejscowości Hédervár - zachodnie Węgry.

Trochę inna zupa z gołębi (ale gałki są!) - Pigeon soup (fot. Peter Paul Elfferich - Flickr) fot. Peter Paul Elfferich - Flickr »

2 gołębie 10 dag marchewki 5 dag pietruszki 5 dag selera 5 dag cebuli sól pieprz (ziarnisty) szczypta imbiru 2 jajka 1,5 dl śmietany 1 łyżeczka mąki łyżka tłuszczu cytryna

Sprawione gołębie kroimy każdego na 4 części. Wkładamy do garnka, zalewamy zimną wodą i zagotowujemy. Zdejmujemy szum (jeżeli trzeba, to nawet kilka razy), wkładamy oczyszczone warzywa (w całości) i przyprawy.

Kiedy mięso jest już miękkie, wyjmujemy je z wywaru. Wywar przecedzamy.
Z ugotowanych porcji gołębi wyjmujemy kości i mięso kroimy na drobne kawałeczki.
Mięso mieszamy z mąką oraz 1 jajkiem. Przyprawiamy solą i pieprzem. Z masy tej formujemy gałki wielkości orzecha włoskiego.
Gałki gotujemy w przecedzonym wywarze z gołębi.

Przed podaniem zaprawiamy śmietaną wymieszaną z żółtkiem. Lekko zakwaszamy sokiem z cytryny.

• Możemy dodać ugotowane i pokrojone warzywa.

Życzę smacznego!

• Zobacz też... 
• Zupa z gołębi z okolic Kunság (HUN)
• Zupa z gołębia z żółtkiem (HUN)

Paprykarz z cielęciny - Borjúpaprikás (HUN)

75 dag cielęciny 10 dag tłuszczu lub 6-7 łyżek oleju 1 cebula 2 dl śmietany sól czerwona, słodka papryka w proszku 1 łyżka mąki 1 pomidor   Opcjonalnie:  gęsta śmietana ostra papryka

Mięso myjemy i kroimy w kostki. Dodajemy do cebuli, pokrojonej również w kostki i „zeszklonej” na gorącym tłuszczu. Dosypujemy łyżkę słodkiej papryki i solimy.

Bogracz przykrywamy i mięso dusimy do miękkości. Od czasu do czasu mieszamy i jeżeli jest za mało sosu, uzupeł­niamy go wodą lub jeszcze lepiej półwytrawnym, białym winem (jeśli ktoś lubi takie „winne” smaki), ale pod koniec duszenia, kiedy mięso jest prawie miękkie, wyparowujemy cały sos - powinien zostać tylko tłuszcz, czerwony od pap­ryki i mięso.

Śmietanę mieszamy z płaską łyżką mąki i dodajemy do mięsa. Mieszamy i jeszcze chwilę gotujemy (smażymy). Przyprawiamy do smaku.
Bogracz zdejmujemy z ognia, przykrywamy i odstawiamy na 5-10 minut.

Podajemy z galuszką i kiszonymi ogórkami, papryką konserwową.
Na paprykarzu możemy położyć po łyżeczce gęstej śmietany.

• Oczywiście, danie jest najsmaczniejsze, kiedy ma lekko ostry smak... Dodajmy więc odrobinę ostrej papryki!

Smacznego!

• Zobacz też...  
• Cielęcina w bograczu

Łata cielęca faszerowana - Töltött borjúszegy (HUN)

Rozbiór tuszy cielęcej na części podstawowe: 1) nerkówka, 2) udziec, 3) łata, 4) goleń tylna, 5) goleń przednia, 6) górka, 7) górka-przód, 8) mostek, 9) szyja, 10) łopatka fot. Moje archiwum »

1 kg łaty cielęcej 3 bułki (czerstwe) sól pieprz 4 jajka 6 dag masła pęczek zielonej pietruszki 2-3 łyżki przecieru pomidorowego mąka 10 dag tłuszczu 3 dl mleka

Z mięsa usuwamy ewentualne płaskie kości i warstwy łaty rozcinamy wzdłuż włókien - robimy coś na kształt i podo­bień­stwo głębokiej kieszeni.

W misce ucieramy masło i kolejno, ucierając, dodajemy 3 żółtka, jedno całe jajko, rozmoczone w mleku i lekko wyciś­nięte bułki oraz drobno pokrojoną natkę pietruszki. Solimy, przyprawiamy pieprzem.

Tak przygotowane nadzienie wkładamy do poprzednio zrobionej w mięsie, kieszeni.
Otwór w łacie zaszywamy lub spinamy specjalnymi szpilkami (lub długimi wykałaczkami).
„Torebkę” z mięsem lekko uciskamy, aby nadać mu zgrabną formę i równomiernie rozłożyć w nim nadzienie.

Nafaszerowane mięso solimy (możemy lekko natrzeć rozduszonym czosnkiem), smarujemy tłuszczem i pieczemy do zaru­mienienia się w temperaturze około 190 °C. Podlewamy szklanką wody i pieczemy dalej, dopóki mięso nie będzie miękkie (wodę, co jakiś czas, uzupełniamy na tyle, aby na koniec pozostało trochę sosu).

Kiedy pieczeń jest już odpowiednio miękka, wyłączamy piekarnik, otwieramy i odczekujemy około 20 minut (w tym czasie nadzienie lekko zastygnie i łatwiej nam będzie kroić).

Podajemy pokrojone, z sosem pozostałym z pieczenia i z ⇒sałatką z zielonej fasoli.

• To faszerowane mięso jest doskonałe, jeżeli w czasie pieczenia polewamy je piwem!

Smacznego!

• Zobacz też...
• Łata cielęca nadziewana 2

Sernik vargabéles - Vargabéles (HUN)

Vargabéles fot. prota »

1 kg twarogu ciasto na strudla (lub francuskie) 35 dag masła 7 jajek 20 dag mąki tłuszcz 3 dl śmietany 35 dag cukru-pudru 10 dag rodzynek cukier waniliowy starta skórka cytryny

Rozpoczynamy od najtrudniejszego - trzeba przygotować (lub ewentualnie kupić) ⇒ciasto na strudla (lub francuskie). Gdyby były z tym kłopoty, zastąpmy je jakimś podobnym ciastem... może by tak spróbować z ciastem na ⇒lasagne..?

Z mąki i jednego jajka robimy makaron (średnio cienki). Oczywiście możemy ugotować „suchy makaron” ze sklepu (ok. 25 dag)!
A więc, wszystko jedno czy swój, czy kupiony - makaron gotujemy w osolonej wodzie, odcedzamy i studzimy.

Masło ucieramy z 6 żółtkami. Dodajemy śmietanę i mieszamy „na gładko”.

Do utartej masy dodajemy twaróg przepuszczomy przez maszynkę do mięsa. Dorzucamy rodzynki, tartą skórkę z cytryny, cukier waniliowy i cukier-puder - mieszamy. W końcu dodajemy ugotowany i ostudzony makaron oraz sztywną pianę z sześciu białek.

Vargabéles

fot. prota »

Dość wysoką brytfanę smarujemy tłuszczem i wykładamy 2-3 warstwami ciasta francuskiego (boki też). Poszczególne warstwy ciasta smarujemy roztopionym tłuszczem.
Na warstwy ciasta pakujemy masę twarogowo-makaronową, wyrównujemy i na jej wierzchu układamy znów kilka warstw ciasta. Wszystko smarujemy roztopionym masłem.
Pieczemy w temperaturze około 180 °C na rumiano (ok. 30-40 min.).

Po upieczeniu, kroimy w kostki (5x5 cm),posypujemy cukrem pudrem i podajemy...

• Proszę spróbować z ⇒sosem waniliowym, rzadkim budyniem lub słodkimi polewami owocowymi.
• Vargabéles jest doskonały, jeżeli polejemy go sokiem wiśniowym wymieszanym z takimże likierem (oczywiście, tylko dla dorosłych!).
• Do masy serowej można dodać inne atrakcyjne owoce i bakalia!

Smacznego!

Świąteczna zupa mięsna - Ünnepi húsleves (HUN)

1 duża, tłusta kura 1 kg wołowiny 1 pietruszka 3 marchewki 2 średniej wielkości selery 2 cebule 30 dag ryżu 2 łyżki siekanej natki pietruszki 3 żółtka 2 szklanki śmietany sól pieprz

Odpowiednio przygotowaną kurę zalewamy 5 l wody. Dodajemy wołowinę, pietruszkę i jedną cebulę. Solimy, przypra­wiamy pieprzem i powoli gotujemy do miękkości.
Wywar przecedzamy (do innego naczynia) i dodajemy do niego wymyty ryż i drobno pokrojoną drugą cebulę - dalej gotujemy.

Żółtka mieszamy ze śmietaną i kiedy ryż jest już miękki, dodajemy powoli do zupy przy stałym mieszaniu.
Teraz wsypujemy zieloną pietruszkę.

Z kury wyjmujemy kości. Mięso z kury i wołowinę kroimy na mniejsze kawałki i dodajemy do zupy. Odstawiamy na kilka minut dla wymieszania się smaków i serwujemy...

Smacznego!

Paprykarz z jagnięciny  - Báránypaprikás (HUN)

Danie przyrządzamy prawie tak samo, jak ⇒paprykarz ze „zwykłej” baraniny.

Paprykarz z baraniny - birkapaprikás (fot. http://muzslya.net) fot. http://muzslya.net »

1 kg ⇒jagnięciny 1-2 cebule 8 dag tłuszczu słodka, czerwona papryka 1-2 zielone papryki 1-2 pomidory sól

Wymyte i oczyszczone z nadmiaru łoju mięso kroimy na większe kawałki niż na normalny gulasz ( ⇒gulyás, pörkölt, paprikás)

Cebulę obieramy i kroimy w drobną kostkę. Na rozgrzanym tłuszczu, w bograczu, smażymy ją na przezroczysto.
Dodajemy łyżkę czerwonej, słodkiej papryki i solimy.
Mieszamy, przez chwilę podgrzewamy i dodajemy mięso. Bez dodawania żadnych cieczy (wody, winy, piwa), smażymy do tej pory, dopóki nie straci wyglądu surowego mięsa. Dopiero wtedy dolewamy 1-2 szklanki wody i powoli dusimy do miękkości - nie śpiesząc się, na niewielkim ogniu.

Sosu powinno być tyle, aby przykrywał zawartość bogracza. Pod koniec gotowania można dodać 1-2 dl czerwonego, wyt­rawnego (lub półwytrawnego) wina.

• Jeżeli ktoś lubi, może sos urozmaicić śmietaną i dodatkowo wzbogacić smak i aromat potrawy starą, ludową przy­prawą - ⇒rozmarynem, który można hodować w domu, w doniczce!

Podajemy z ⇒zieloną sałatą. Do tego wszystkiego dobre, czerwone wino węgierskie...

Smacznego!

Warto też zobaczyć:

• Baranina w bograczu
• Baranina
• Bogracz - dania mięsne

Kotlet panierowany z jagnięciny - Rántott bárany (HUN)

900 fot. Jagnięcina (fot. Pelle Sten) »

80 dag ⇒jagnięciny 2 jajka mąka 20-25 dag bułki tartej 20 dag tłuszczu lub oleju sól

Ładne plastry jagnięciny lekko rozbijamy (jak na kotlety schabowe), solimy i odstawiamy na kilkanaście minut.

⇒Panierujemy w klasyczny sposób: mąka - rozmieszane jajka - bułka tarta.
Smażymy w obfitym tłuszczu (oleju) na złoty kolor.

Podajemy z ⇒sałatką z ziemniaków.

Smacznego!

Placek z jabłkami z okolic Csopak - Csopaki almás pite (HUN)

⇒Csopak - miasto na północnym brzegu Balatonu - niedaleko od ⇒Balatonfüred, słynne z win i przepięknej okolicy.

Ciasto z jabłkami trochę inaczej - Almás pite fot. Gizella K. »

25 dag mąki 15 dag masła (margaryny) 3 jajka kilka łyżeczek rumu 3 łyżki cukru-pudru 2 dl śmietany 1 kg kwaśnych jabłek 1 cukier waniliowy bułka tarta sól

Składniki do górnej części:  4 jajka 12 dag cukru 10 dag wiórków migdałowych (lub kruszonych, mielonych orzechów, pistacii) 1 łyżka mąki krupczatki

Z mąki, masła, 3 żółtek, rumu, 2 łyżek cukru-pudru, soli, śmietany (trzeba dodać tyle, ile trzeba - ciasto powinne być gęste) ugniatamy ciasto.
Kiedy jest gotowe, odstawiamy na godzinę w chłodne miejsce (można włożyć do lodówki).

„Wypoczęte” ciasto rozwałkowujemy na grubość do 5 mm (Węgrzy mówią, że na grubość tępej strony noża), wykładamy nim formę do pieczenia i posypujemy bułką tartą.

Jabłka myjemy, obieramy (niekoniecznie), usuwamy gniazda nasienne, kroimy na kawałki, mieszamy z cukrem-pudrem i rumem (1-2 łyżeczki) i układamy w formie (na warstwie ciasta) na grubość ok. 2 cm.

4 żółtka ucieramy z 12 dag cukru. Dodajemy migdały, łyżeczkę mąki krupczatki i sztywną pianę z białek. Wszystko dokładnie mieszamy i wlewamy do formy.

Pieczemy w nagrzanym piekarniku na złoty kolor (160-180 °C, ok. 30-40 min.).

Podajemy na deser do kawy, deserowych win i likierów...

Smacznego!

Ozorki cielęce z rodzynkami - Mazsolás borjúnyelv (HUN)

Przygotowywanie ozorków - zdejmowanie skóry fot. Charles Haynes Wikimedia Commons »

3 ozorki (najlepiej cielęce) 20 dag rodzynek listek laurowy pieprz ziarnisty 2 łyżki masła 2 łyżki mąki 50-60 dag ⇒kasztanów (lub orzechów) zielona pietruszka sól

Języki gotujemy w lekko osolonej wodzie, przyprawionej według gustu.
Kiedy są już na tyle miękkie, że możemy z nich zdjąć skórę, robimy to, a potem gotujemy dalej przez około 20 minut. Powinne być zupełnie miękkie.
Wtedy rondel odsuwamy z ognia, ale ozorków nie wyjmujemy z wywaru.

Rodzynki zalewamy 1,5 l wody (również lekko osolonej) i gotujemy przez 10 minut, po czym odcedzamy...

W oddzielnym rondlu, z masła, mąki i słodkiej papryki robimy czerwoną (od słodkiej papryki) ⇒zasmażkę. Rozcieńczamy ją odpowiednią ilością wywaru z ozorków. Przez kilka minut gotujemy.

Dodajemy (pokrojone w estetyczne plasterki) ozorki, rodzynki oraz ⇒odpowiednio przygotowane, podsmażone na rumiano i posiekane, kasztany. Przyprawiamy do smaku.

• Ponieważ mogą być kłopoty z zakupem ⇒jadalnych kasztanów, w ostateczności możemy je zastąpić orzechami lub migdałami.

Po środku półmiska układamy ozorki obficie polane sosem, a dookoła, upieczone na rumiano, małe ziemniaki (wielkości orzecha włoskiego)...

Smacznego!

Paprykarz z baraniny (okolice Torda) - Juhpaprikás tordaiasan, puliszkagombóccal (HUN)

Herb Siedmiogrodu

Bardzo ciekawe danie. Pochodzi z okolic ⇒Torda. Dziś to prawie środek Rumunii, a kiedyś Torda była stolicą województwa. Mieszka tam około 6 tysięcy Węgrów zawsze dbających o swe tradycje i stare zwyczaje...

Węgierska odmiana owiec - racka fot. Kartal Dietrich »

1 kg młodej baraniny 20 dag cebuli tłuszcz kilka łyżek słodkiej czerwonej papryki 1 główka zwartej, słodkiej kapusty 20-30 dag wiejskiej, paprykowanej kiełbasy kminek sól

Herb Siedmiogrodu

Zaczynamy tak, jak prawie wszystkie paprykarze węgierskie...
Cebulę kroimy w drobną kostkę. W bograczu rozgrzewamy tłuszcz (olej) i „szklimy” na nim cebulę.
Dosypujemy słodką czerwoną ⇒paprykę szegedyńską, mieszamy.
Przez chwilę podsmażamy zawartość bogracza (ciągle mieszając) i dodajemy pokrojone w kostkę mięso. Mieszamy, solimy... Do tej pory smażymy, dopóki mięso nie będzie na pół miękkie.

⇒Kapustę obieramy z zewnętrznych liści, wycinamy z niej głąba (głęba?) i kroimy (jak tort) na 6-8 części, które ostrożnie (aby pozostały w całości) układamy na mięsie w bograczu.
Wszystko lekko solimy, przyprawiamy kminkiem, przykrywamy i dusimy na niewielkim ogniu - nie mieszamy.

• Jeżeli danie to przygotowujemy nie na ognisku, wtedy to „gotowanie pod przykrywką” zamieniamy na zapiekanie w piekarniku w porcelanowym lub ceramicznym naczyniu (z przykrywką) i w tymże naczyniu podajemy potem na stół.

Dusimy (lub zapiekamy) do tej pory, dopóki grube części kapusty nie zaczną mięknąć. Kapusta powinna wchłonąć większą część tłustego sosu.
Teraz możemy dodać pokrojoną w dość grube plasterki kiełbasę wiejską (najlepiej paprykowaną).
Pod przykryciem dusimy na gotowo.
To prawdziwie ⇒szeklerskie danie!

Podajemy z ⇒gałkami z puliski.

Smacznego!